نخستین روزنامه‌ جهان 408 ساله شد + عکس

[javad jan]

شاید زمانیکه «یوهان کارولوس» به فکر انتشار اولین روزنامه افتاد، نمی‌دانست که تولد 408 سالگی روزنامه‌اش را در زمانی جشن می‌گیرند که روزنامه‌های کشورهای توسعه یافته در حال برچیدن انتشار کاغذی خود هستند و...

408 سال پیش، زمانی که فرانسه هنوز حکومت مطلق «هانری چهارم» را تجربه می کرد، در استراسبورگ، یکی از شهرهای فرانسه و یک جمهوری آزاد در قرن شانزدهم میلادی، جایی که آن را به عنوان مرکز قانونگذاری اروپا نامیده‌اند، مردی به نام «یوهان کارولوس» نشریه‌ای با عنوان «مجموعه‌ای از اخبار قابل‌توجه و به‌یادماندنی» را منتشر کرد.

بعدها این نشریه با نام کوتاه شده «Relation» شناخته شد. گفته می‌شود «یوهان کارولوس» چند اصل رسانه‌های مدرن را با انتشار آن به راه انداخته است.

نخست آنکه «ریلیشن» اولین نشریه موضوعی بوده و طیفی از موضوعات را پوشش می‌داده؛ بنابراین جهانی بوده است. دوم آنکه متمرکز بر عامه‌ی مردم بود و بنابراین آگهی داشته است و بالاخره تعیین‌کننده‌ترین فاکتوری که «ریلیشن» را به اولین روزنامه مدرن تبدیل ساخته، تداوم در انتشار آن بوده است.

«ریلیشن» نخستین نشریه‌ای بود که به صورت هفتگی منتشر شد و به مدت 70 سال در عرصه اطلاع‌رسانی فعالیت داشت. اما به هرحال، «ریلیشن» از بسیاری جهات شبیه نشریات امروزی نبود.

در آن دوران پستچی‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در گردآوری اخبار داشتند، چون آن‌ها بودند که خبرها را از دلیجان‌ها یا پیک‌های سواره می‌گرفتند و به عبارت دیگر آنها را می‌توان خبرنگار و یا خبربیار نامید و از آن‌جایی که در آن دوران خبرها به مفهوم خاص کلمه چندان زیاد نبودند، نمی‌توان روزنامه آن زمان را با مفهوم امروزی آن قیاس کرد، اما به هرحال انتشار «ریلیشن» را می‌توان گامی برای رسیدن به مفهوم امروزی روزنامه دانست.

از «ریلیشن» با اینکه به صورت هفتگی منتشر می‌شده به عنوان روزنامه یاد می‌شود که برای آن زمان خیلی نامناسب هم نبوده، چراکه در زمانه‌ای که مردم اخبار شهرهای اطراف خود را طی چند هفته یا حتی چند ماه دریافت می‌کردند، استفاده از واژه روزنامه برای نشریه‌ای که اخبار را به صورت هفتگی منتشر می‌کرده چندان هم دور از ذهن به شمار نمی‌رود.

البته در تاریخ از «گازتا» به عنوان اولین روزنامه یاد شده و پیش از آن نیز در زمان حکومت «ژولیوس سزار» روزنامه‌ای به نام «اکتادیوما» در شهر روم منتشر می‌شد. از این دست روزنامه‌ها قبل از انتشار «ریلیشن» در ایران و چین نیز دیده می‌شود، اما به دلیل نداشتن تنوع موضوعی و تداوم در انتشار نمی‌شود واژه روزنامه را به آنها اطلاق کرد؛ چرا که در آنها صرفا تصمیمات حکومتی، جنگی و یا مدح و ثنای پادشاهان درج می‌شده است.

اما شروع انتشار روزنامه به مفهوم امروزی را به رایمکوند زایتونگن (einkommende zeitungen) که در سال 1650 در لایپزیک آلمان 6 روز در هفته منتشر می‌شد نسبت می‌دهند.

شاید زمانیکه «یوهان کارولوس» به فکر انتشار اولین روزنامه افتاد، نمی‌دانست که تولد 408 سالگی روزنامه‌اش را در زمانی جشن می‌گیرند که روزنامه‌های کشورهای توسعه یافته در حال برچیدن انتشار کاغذی خود هستند و فضای آنلاین آنقدر دسترسی را راحت کرده است که نه دیگر نیاز به چاپار هست و نه دستگاه چاپ.

25 آوریل 2013 میلادی زادروز وسایل ارتباطی است که در عصر حروفچینی‌های سُربی متولد شدند و شاید چند سال دیگر فقط بتوان نسخ چاپی آنها را در موزه‌ها دید. در هر حال اولین نشریه جهان 408 ساله شد.