شهرداری (وظایف و اختیارات)

[tania]

شهرداری، سازمان محلی است كه بر طبق اصل عدم تمركز اداری و به‌منظور ادارۀ امور محلی از قبیل عمران و آبادی، بهداشت شهر و رفاه ساكنان آن شهر، تأسیس می‌شود. شهرداری نوعی سیستم ادارۀ شهر است كه از دو واحد بنام شورای شهر و ادارۀ شهرداری تشكیل شده است.
نقاطی كه شهرداری در آنجا تشكیل می‌شود: طبق آئین‌نامه مورخ 15/8/63 قانون تقسیمات كشوری، در نقاطی كه شهر شناخته شده‌اند، شهرداری تأسیس می‌شود. طبق ماده 1 قانون شهرداری‌ها، در هر محل كه جمعیت آن حداقل به پنج هزار نفر برسد، باید شهرداری تشكیل شود. با وجود این قانون به وزارت كشور اجازه داده است در نقاطی كه دارای حدنصاب نیستند ولی، دارای شرایط زیر هستند استثناءً شهرداری تأسیس نماید:
1) در هر نقطه كه از نظر موقعیت و اهمیت تشكیل شهرداری ضرورت داشته باشد؛
2) در بعضی از نقاط كه فقط در بعضی از فصول شهرداری لازم باشد مثل نقاط ییلاقی؛
3) برای چند محل كه به هم نزدیك‌تر و در مجموع برای تشكیل یك شهرداری مناسبند.
در هر حال، تشكیل شهرداری منوط به تشخیص و تصمیم وزارت كشور است.

محدودۀ شهر:
در نقاطی كه طبق قانون شهرداری تأسیس می‌شود، شهرداری موظف است وظایف خود را در محدوده‌ای كه به تصویب وزارت كشور رسیده است انجام دهد و خارج از محدوده هیچ تكلیفی ندارد؛ برای مثال شهرداری موظف به تهیه و توزیع آب و فاضلاب و سایر خدمات شهری در خارج از محدودۀ شهری نخواهد بود. (ماده 56 قانون شهرداری)
چون حوزۀ محلی عملكرد شهرداری از لحاظ صلاحیت محلی مأموران آن، حائز اهمیت است، مطابق ماده 2 قانون، شهرداری‌ها مكلفند حدود حوزۀ خود را تعیین و نقشۀ دقیق آنرا ترسیم نمایند و به تصویب شورای شهر و وزارت كشور برسانند. طبق تبصرۀ 1 قانون تصمیمات كشوری، محدودۀ شهر، به پیشنهاد شورای شهر و تصویب وزارت كشور و مسكن و شهرسازی تعیین می‌گردد.

سازمان شهرداری:
سازمان اداری شهرداری به درآمد و امكانات مالی آن بستگی دارد. علاوه بر سازمان شهرداری، سازمان مؤسسات وابسته به شهرداری نیز باید به تصویب شورای شهر و وزارت كشور برسد.

شهردار:
اجرای تصمیات شورای شهر به عهدۀ ادارۀ شهرداری است كه در راس آن شهردار قرار دارد. شهردار، عامل و مجری تصمیمات شورای شهر است و به‌وسیله شورای شهر انتخاب، و در صورت تشكیل نشدن شوری، توسط وزیر كشور انتخاب می‌شود.
انتخاب شهردار به‌مدت 4 سال و معرفی او به وزیر كشور و هم‌چنین عزل شهردار از اختیارات شورای شهر می‌باشد. شهردار نباید صاحب مؤسساتی باشد كه تمام یا بخشی از نیازهای عمومی حوزۀ عمل شهرداری را تآمین می‌كند و هم‌چنین شهردار در زمان تصدی شهرداری، نباید عضو هیأت مدیره یا مدیر عامل مؤسسات مذكور باشد.

وظایف ادارۀ شهرداری:
طبق ماده 55 قانون شهرداری‌ها، اهمّ وظایف اداره شهرداری به شرح ذیل است:
1) احداث خیابان‌ها و كوچه‌ها و میدان‌ها، باغ‌های عمومی و مجاری آب و توسعه معابر در حدود قوانین وضع شده؛
2) تنظیف، نگاهداری معابر و انهار (نهرها) عمومی و مجاری آب‌ها و فاضلاب و قنوات و تأمین آب و روشنائی؛
3) برآورد و تنظیم بودجه و تنظیم پیشنهاد برنامه‌های ساختمانی و اجرای آن‌ها پس از تصویب شورای شهر؛
4) ایجاد غسال­خانه و گورستان و تهیه وسایل حمل اموات و مراقبت در انتظام آن‌ها؛
5) احداث بناهای مورد نیاز عمومی مثل پارك‌ها و سرویس‌های بهداشتی عمومی؛
6) صدور پروانه كسب برای اصناف و پیشه‌وران؛
7) صدور پروانه ساخت برای ساختمان‌هایی كه در سطح شهر ساخته می‌شود؛
8) پیشنهاد برقراری یا تغییر عوارض شهر؛
9) ساختمان و آسفالت كردن كوچه‌ها و معابر عمومی.

وظایف دیگری در قانون برای شهرداری مقرر است:
شهردار در مقابل شورای شهر مسئول و جوابگوی عملیات ادارۀ شهرداری می‌باشد و شورای شهر در صورت تخلف یا قصور از وظایف، شهردار را بركنار می‌كند؛ و این شورای شهر است كه نبض كارهای شهر را در دست دارد و به دخل و خرج و امور شهر نظارت كامل دارد.

منابع:
1- طباطبائی موتمنی، منوچهر؛ حقوق اداری، ‌تهران، سمت، 1381، چاپ هفتم، ص 120-114.
2- انصاری، ولی‌ا...؛ كلیات حقوق اداری، تهران، میزان، 1374، چاپ اوْل، ص 236.
3- موسی‌زاده، رضا؛ حقوق اداری، تهران، میزان، 1381، چاپ سوّم، ص 127.