جينسنگ، محافظ عصب

[مژگان]

جينسنگ، ريشه‌ي Panax ginseng از تيره‌ي آرالياسه در طب مکمل و جانشين به عنوان ترکيبي طبيعي مصرف مي‌شود که از نظر زيست‌شناسيک فعال است.
اين گياه را سازش‌زا يا آداپتوژن مي‌دانند. آداپتوژن، فرآورده‌يي است که سبب افزايش مقاومت بدن نسبت به استرس مي‌گردد.


گزارش شده است که جينسنگ داراي آثار سودمند در بيماري‌هاي پي‌شناسيک است و خواص آنتي‌اکسيدان دارد.
با وجودي که جينسنگ داراي مواد مؤثره‌ي بيواکتيو مختلفي است ولي در طب سنتي آسيا استفاده از عصاره‌ي کامل گياه ترجيح داده مي‌شود زيرا احتمالاً به بروز آثار سينرژيستيک آنها منتهي مي شود.
آناليز اثر انگشت عصاره‌ي جينسنگ کره وجود جينسنوزيدهايRb1 (٪۱۷/۶)،Rb2 (٪۱۴/۶)، Rc (٪۱۸/۹)، Rb (٪۷/۹)، Re (7/8%)، Rg1 (۳/۰%)، پروتئين‌ها (7%)، ليپيدها (3/0%)، خاکستر (5/3%)، قندها (13%)، آمينواسيدها (5/0%)، ويتامين‌ها (2/0%) و ساير مواد (4%) را آشکار ساخته است.
طي يک بررسي ثابت شده است که بعضي از آثار حفاظتي جينسنگ در دستگاه عصبي مرکزي با واسطه‌ي القاي گزينشي هم اکسيژناز 1 (HO1) آنزيم سايتوپروتکتيو اعمال مي‌شود.
پيش از اين خواص منحصر به فرد حفاظتي فعاليت هم اکسيژناز در بيماري‌هاي مختلف نورودژنراتيو مانند حمله‌ي ايسکميک، حمله‌ي هموراژيک، بيماري پارکينسون و بيماري آلزايمر به ثبوت رسيده بود.
طي يک بررسي تأثير حفاظت از عصب neuroprotective عصاره‌ي استاندارد شده‌ي جينسنگ در کشت‌هاي اوليه‌ي ياخته‌هاي نوروني مورد ارزيابي قرار گرفت.
ابتدا با دوز‌هاي مختلف آزموده شده، سميتي در کشت ديده نشد و اين امر موافق با اين گمان بود که به طور معمول مصرف جينسنگ با دوزهاي بالا نيز نسبتاً مطمئن است.
سپس، مشخص شد که مجاور کردن 7 ساعته‌ي کشت با جينسنگ به طور قابل توجه سبب افزايش تجلي HO1 شده و به طور مشخص از مرگ القاء شده‌ي ياخته در اثر راديکال آزاد ترت بوتيل هيدروپراکسايد به روشي وابسته به دوز مي‌کاهد.
SNPOIX که مهار کننده‌ي HO است به طور قابل توجه آثار نوروپروتکتيو جينسنگ را بلوک مي‌کند و سيکلوهگزيميد که مهار کننده‌ي سنتز پروتئين است سبب بلوک اثر نوروپروتکتيو جينسنگ در برابر استرس اکسيداتيو ناشي از ترت بوتيل هيدروپراکسيداز مي‌شود.
نتايج مشابه ديگري هم به دست آمده است که نشان مي‌دهد براي بلوک توکسيسيته‌ي بتا آميلوئيد 142، يعني پپتيدي که سبب سميت عصبي در بيماري آلزايمر مي‌شود، استفاده از جينسنگ کافي است.
سرانجام بايد گفت که استفاده از جينسنگ سبب حفاظت قابل توجه از سلول Cytoprotection در کشت‌هاي عصبي حاصل از موش کشته شده نمي‌شود.
در مجموع، نتايج به دست آمده حاکي از آن است که خواص حفاظت از عصب عصاره‌ي جينسنگ را مي‌توان با واسطه‌ي تنظيم افزايشي HO1 به دست آورد. اين امر حاکي از آن است که ممکن است اثرات جينسنگ به طور مستقيم حاصل خواص آنتي‌اکسيدان آن نباشد بلکه صرفاً به علت قدرت اين گياه در تحريک سيستم آندروژن دفاعي باشد.