نگاهى به كاربردهاى زيست شناسى تكاملى در زندگى روزمره

[Borna66]

جيم جى. بال(Jim J. Bull) استاد زيست شناسى مولكولى دانشگاه تگزاس است. او درباره ارتباط ژنتيك و تكامل با بيمارى ها مطالعه مى كند و براى درك چگونگى تكامل ويروس ها در حضور مهاركننده ها و اين كه چگونه مى توان آنها را براى توليد واكسن تغيير داد، آزمايش هايى انجام مى دهد. به علاوه، او روى اين موضوع كار مى كند كه آيا از ويروس هايى كه به باكترى ها حمله مى كنند (فاژها) مى توان براى درمان عفونت هاى باكتريايى استفاده كرد يا خير؟
زيست شناسى تكاملى از آن دسته موضوع هايى است كه با مشكل تصوير ذهنى جامعه رو به رو است. برخى از آن احساس نگرانى مى كنند و بنابراين با آن مخالف هستند. تعداد زيادى، حتى بسيارى از موافقان آن، زيست شناسى تكاملى را بى ارتباط با محيط بيرون از مراكز علمى مى دانند. در برخى موارد، حتى تكامل را چيزى مرتبط با مرگ و نابودى و بدبختى و گاهى مسئول آن مى دانند؛ براى مثال مقاومت به دارو در پزشكى و مقاومت به حشره كش ها در كشاورزى.
بسيارى از مردم از كاربردهاى زيست شناسى تكاملى آگاهى ندارند. اين كه جامعه پذيرش خوبى نسبت به زيست شناسى تكاملى ندارد، ممكن است تا اندازه زيادى به اين برداشت آنان مربوط باشد كه آن را با هر چيز ديگرى بى ارتباط مى دانند. با وجود اين، تكامل، به ويژه تكامل در اندازه كوچك (microevolution) نقشى اساسى در بهبودهايى در زندگى ما طى قرن بيستم داشته است و انتظار مى رود در فناورى زيست پزشكى در قرن آينده نيز اهميت ويژه اى داشته باشد. براى مثال:
– تكامل در پس بسيارى از پيشرفت هايى قرار دارد كه در كشاورزى داشته ايم (براى مثال، انتخاب مصنوعى نژادهايى از گياهان و جانوران).
– برخى از اصل هاى تكامل براى توليد بسيارى از بهترين واكسن ها به كار گرفته شده اند و مشكلاتى كه در به كارگيرى برخى از اين واكسن ها وجود دارد نيز به تكامل باز مى گردد.
– پيشرفت هاى آتى در داروسازى و صنعت فناورى زيستى در به كارگيرى زيست شناسى تكاملى نهفته است؛ هزينه زيادى به كار مى رود تا تكامل در لوله آزمايش رخ دهد يا به نحوى از آن جلوگيرى شود.
• واكسن: هديه اى از تكامل
واكسن فلج اطفال نمونه قديمى اما بسيار خوبى از هديه هاى تكامل است.
– واكسنى كه در حال حاضر براى مصونيت در برابر فلج اطفال به صورت خوراكى در اختيار اطفال قرار مى گيرد، ويروس زنده عامل اين بيمارى است.
– اين ويروس زنده از لحاظ ژنتيكى ضعيف شده است. بنابراين دستگاه ايمنى بدن ما از عهده آن بر مى آيد. در نتيجه، ويروس ضعيف شده نمى تواند در بدن ما بيمارى ايجاد كند (به جز ۱ تا ۲ نفر در هر ميليون نفر كه واكسينه شده باشند).
– فرآيند ضعيف سازى ويروس در واقع نوعى فرآيند تكاملى است. «آلبرت سى بين» براى تهيه واكسن فلج اطفال سوش هاى بيمارى زا و بسيار خطرناك اين ويروس را بيرون از بدن انسان (در سلول هاى كليه ميمون كه سلول ميزبان اين ويروس محسوب نمى شود) پرورش داد و اين روند را تا اندازه اى ادامه داد تا ويروس هايى به دست آمدند كه با شرايط بيرون از بدن انسان سازش يافته و توانايى ايجاد بيمارى در انسان را از دست داده بودند.